Τετάρτη 17 Απριλίου 2013

Δ. Ε. 33 Ο ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣ Β΄



Δ. Ε. 33 Ο ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣ (Β΄)
 ΣΚΟΠΟΙ- ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ

Οι μαθητές: α)Να γνωρίσουν τη σύνθεση που επιτεύχθηκε 
                        στο ινδουιστικό σύστημα
                    β) Να γνωρίσουν τις άλλες πλευρές – ομάδες του
                        Ινδουισμού, τη  λατρεία
γ) Να διατυπώσουν την προσπάθεια του Ινδουισμού για εκσυγχρονισμό  και  τη σημερινή του εικόνα

            ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

 500 π.Χ.-500 μ.Χ.: Ο Ινδουισμός πήρε τη σημερινή του μορφή.

α) Σύνθεση ντάρμα και μόξα
·         Οι βραχμάνοι μετέθεσαν την επιδίωξη της απελευθέρωσης από την οδύνη σε κάποια τελική ζωή στο μακρινό μέλλον.
·         Σκοπός και επιδίωξη του ανθρώπου: Η εξασφάλιση μιας μετενσάρκωσης σε κάποια καλή μορφή ύπαρξης, που μπορεί να επιτευχθεί με τη συσσώρευση καλού κάρμα.   
·         Τρόπος επίτευξης: Η ζωή σύμφωνα με το ντάρμα, υπακοή στους κανόνες που ίσχυαν για την κάστα του και για το στάδιο της ζωής στο οποίο βρισκόταν.
500π.Χ.: Παραγωγή βιβλίων(Σούτρα), που καθορίζουν τους κανόνες που διέπουν την κοινωνική και θρησκευτική ζωή.
  Η σύνθεση ντάρμα και μόξα οδήγησε στο να προστεθεί στον άμεσο τρόπο σωτηρίας ( γιόγκα) , ο προοδευτικός (με το ντάρμα).

β) Ο Σιβαϊσμός και Βισνουισμός
Στις τελευταίες Ουπανισάδες: Το Μπράχμαν έγινε προσωπικό:
Ομάδες βραχμάνων άρχισαν να θεωρούν κάποιες θεότητες, οι οποίες θεωρούνταν γεννήτορες του κόσμου (Σίβα, Βίσνου, Ντέβι), ως τη μορφή του Μπράχμαν.
Σκοπός: Η απελευθέρωση, μέσα από την ένωση με μια από τις θεότητες, από τη διαιώνιση του εγκλωβισμού στη μεταβαλλόμενη και περιορισμένη ύπαρξη  
Μέσο: α) Η ίδια η θεότητα αναλαμβάνει να σώσει τους ανθρώπους.
          β) Η αγαπητική αφοσίωση του ανθρώπου στη θεότητα (Μπάκτι Γιόγκα)
Ο Βίσνου: Εμφανίζεται (Αβατάρα)  στον κόσμο με διάφορες μορφές (Κρίσνα, Ράμα)
Ο Σίβα: Βοηθά χωρίς μα προβαίνει σε εμφανίσεις. Λατρεύεται με διάφορες μορφές.
] Παράλληλα συνεχίζεται η παράδοση που θεωρεί το Μπράχμαν απρόσωπο
    (Βεδάντα)

γ) Ο Σακτισμός
Κέντρο: Η λατρεία της γενεσιουργού δύναμης ή ενέργειας του Σίβα, που ονομάζεται  Σάκτι (Λατρεύεται ως η θηλυκή όψη , ως ή σύζυγος του Σίβα).
Λατρεύεται με διάφορες μορφές, όπως η φοβερή Κάλι ( η θεά που παράγει τη ζωή, αλλά μέσω του θανάτου ξαναπαίρνει την ενέργεια που ξόδεψε, ώστε να την αναπαράγει κ.ο.κ.).

δ) Η λατρεία
6oς μ.Χ. αι: Μια νέα μορφή λατρείας των θεοτήτων αρχίζει να επικρατεί έναντι της θυσίας: Η  ¨τιμή¨ της θεότητας.    
  Διάφορες λατρευτικές πράξεις, που απομιμούνται την υποδοχή, περιποίηση και αποχαιρετισμό ενός φιλοξενουμένου. Προσφορές τροφής, αρωμάτων κλπ.

ε) Ο Ινδουισμός στη νεότερη εποχή
13ος-18ος αι: Η Ινδία υπό μουσουλμανική κατοχή. Ακμή των κινημάτων μπάκτι.
19ος αι.: Επαφή με τη Δύση και το Χριστιανισμό: Προσπάθεια αποβολής καστών.
Εκπρόσωποι: Ραμακρίσνα Παραμαχάνσα, Μαχάτμα Γκάντι (μη βία).
  
στ) Η σημερινή  εικόνα
·         Η απελευθέρωση από την οδύνη της ύπαρξης επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:
1.    Άμεσος τρόπος: Αγαπητική αφοσίωση ες μία θεότητα ( Μπάκτι Γιόγκα)
2.    Σταδιακός τρόπος: Προσήλωση στο Ντάρμα

  Ο Ινδουιστής δεν είναι πολυθεϊστής. Τοποθετεί την προσωπική του θεότητα στη θέση του απολύτου και υποτάσσει τις άλλες θεότητες σ’ αυτήν ως μορφές ή εμφανίσεις της ή δυνάμεις που βοηθούν στο έργο της τελικής απολύτρωσης στα ποικίλα του στάδια





Δ. Ε. 32 Ο ΙΝΔΟΥΪΣΜΟΣ Α΄


Δ. Ε. 32 Ο ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣ (Α΄)
ΣΚΟΠΟΙ- ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ

Οι μαθητές:α) Να γνωρίσουν βασικές διδασκαλίες του Ινδουισμού.
                    β) Να γνωρίσουν αντιπροσωπευτικά κείμενα, που φανερώνουν θετικές και αρνητικές πλευρές του Ινδουισμού.
                                         ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Ινδουισμός: Το πολυσύνθετο σύνολο των παραδόσεων της Ινδίας, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής της.
α) Το πρόβλημα του ορισμού
Ο Ινδουισμός δεν αποτελεί μια ενιαία θρησκεία και συνεπώς δεν μπορεί να περικλειστεί σε έναν ορισμό.
β) Ο πολιτισμός του Ινδού και οι Άριοι
3.000-1.500 π.Χ.: Πολιτισμός του ποταμού Ινδού: Λατρεία του θείου ως
                              γενεσιουργού δύναμης που παράγει τη ζωή.
1.500 π.Χ.: Εισβολή Αρίων: Πολιτισμός που επικάλυψε τον πολιτισμό του Ινδού,
                   υπολείμματα του οποίου πέρασαν στον Άριο πολιτισμό ðΤελική σύνθεση
                   του Ινδουισμού.
γ) Η βεδική θρησκεία
·         Η θρησκεία των Αρίων ήταν πολυθεϊστική. Πληροφορίες μας δίνουν :
·         Οι Βέδες (1.500-1000 π.Χ.): Θεοί ήταν ο ουρανός, ο ήλιος, η φωτιά, ο θεός της γονιμότητας.
 Κέντρο της λατρευτικής δραστηριότητας ήταν οι θυσίες προς τους θεούς.
·         Οι Άριοι χωριζόταν σε 4 τάξεις (βάρνα = χρώμα, ή καστες)
     1.    Οι ιερείς ή βραχμάνοι
     2.    Οι πολεμιστές- αριστοκράτες                       
     3.    Οι καλλιεργητές ζωή,                                 
     4.    Οι χειρονάκτες                                                  
   Η κοινωνική και θρησκευτική τους  ρυθμιζόταν από κανόνες που καθόριζαν οι βραχμάνες.

·         Στις βέδες απαντά η ιδέα της παγκόσμιας τάξης (ντάρμα), οποία διακρίνεται στη δομή και  λειτουργία του κόσμου, και στη δομή και λειτουργία της κοινωνίας.
·         Το ντάρμα, όπως και η διαίρεση σε κάστες είναι θείας καταγωγής. Η μεταπήδηση σε άλλη κοινωνική τάξη επιτυγχάνεται σε μια επόμενη ζωή.
δ) Οι Ουπανισάδες
Ουπανισάδες (800-500 π.Χ.): Ο κόσμος που ζούμε είναι φιανομενικός και αποτελείται από όντα περιορισμένα στα όρια της μορφής τους. Η θεμελιώδης πραγματικότητα είναι απεριόριστη και άμορφη.
  Μπράχμαν:  η θεία πραγματικότητα(υπόστρωμα του σύμπαντος) στην οποία οφείλονται όλα όας υπάρχουν.
Άτμαν: “Τμήμα του Μπράχμαν”, θείο στοιχείο που υπάρχει στον άνθρωπο και τον κόσμο. Ο άνθρωπος όμως έχει στραμμένο το νου του προς τον κόσμο και αγνοεί το βάθος του εαυτού του, τη θεία πραγματικότητα.
 Σαμσάρα: Η αέναη ανακύκληση των υπάρξεων.
  Κάρμα: Πράξη. Καθορίζει τη μετενσάρκωση του όντος(Οι πράξεις του ανθρώπου εξαρτώνται από τις επιθυμίες του).
 Μούκτι ή Μόξα:  Η απελευθέρωση του κόσμου από την οδύνη που προκαλεί η παραμονή σε μία κατάσταση.
  Γιόγκα: Η διαδικασία με την οποία επιτυγχάνεται η σταδιακή απόσυρση του νου από τον εξωτερικό κόσμο και η ταύτισή ή η ένωση με το Μπράχμαν (ατομική προσπάθεια).

Δ. Ε. 31 ΤΟ ΙΣΛΑΜ (Β΄)
ΣΚΟΠΟΙ- ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ
Οι μαθητές:α) Να γνωρίσουν τη διαφοροποίηση του Ισλάμ σε σουννιτικό και σηιτικό
                       και τα βασικά χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα.
                   β) Να κατανοήσουν το μυστικισμό στο Ισλάμ και την κατάσταση του
                        Ισλάμ σήμερα.                      
                               
                                                    ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
α) Η επέκταση του Ισλάμ
Μετά το Θάνατο του Μωάμεθ: Εξάπλωση σε Συρία, Παλαιστίνη, Ιράκ, Αίγυπτο
11ος αι. : Διάφοροι μουσουλμανικού λαοί κατέκτησαν την Ινδία
14ος αι. : Το Ισλάμ αποκτά δύναμη στη Μεσόγειο με τη δημιουργία της Οθωμανικής
               αυτοκρατορίας
 β) Το πρόβλημα της διαδοχής του Μωάμεθ. Σηίτες και Σουνίτες

Σηίτες: Θεωρούν ότι ο 4ος χαλίφης του Αλή, είναι ο τελευταίος Προφήτης τουΘεού. Διαφοροποιήθηκαν από τους υπόλοιπους μουσουλμάνους.

Σουνίτες: Αποτελούν το λεγόμενο ορθόδοξο κλάδο του Ισλάμ.

 γ) Χαρακτηριστικά των Σουνιτών και Σηιτών
Σουνίτες: Εμμονή στο Κοράνιο, που θεωρείται θεμέλιο του Ισλάμ.
                 Οι αποφάσεις παίρνονται με βάση την ομοφωνία της κοινότητας.
                 Μη κληρονομική διαδοχή του Μωάμεθ.
Σηίτες: Τόνισαν εξαιρετικά το πρόσωπο του Αλή, ως προφήτη μετά τον Μωάμεθ.
              Πίστη στην κληρονομική διαδοχή a Οι Χαλίφες δεν πρέπει να εκλέγονται
              Ο ηγέτης (Ιμάμης) είναι ο αληθινός διάδοχος της ηγεσίας του Ισλάμ a
             Θεωρείται αλάθητος και τελικά μια ημιθεϊκή μορφή
              Έχουν εσχατολογικές απόψεις ( Κρυφός Ιμάμης)

δ) Ο μυστικισμός στο Ισλάμ ( Σουφισμός)
8ος αι.: Δημιουργία του ισλαμικού μυστικισμού ( Σουφισμός)
Σκοπός του Σουφισμού: Η ένωση με το Θεό. Επιτυγχάνεται μέσω της                                          εκμηδένισης του εγώ. Θείος Έρωτας. Επιδίωξη της θέας του Θεού.
Βαθμιαία οργανώθηκαν σε διάφορες μοναστικές κοινότητες και τάξεις (δερβίσιδες)
Ανέπτυξαν τεχνικές για την ένωση με το Θεό: 1. Ντικρ: Διαλογισμός πάνω   στο όνομα του Θεού.
                                                                         2. Στροβολισμός δερβίσιδων.


ε) Το Ισλάμ σήμερα
Στο Ισλάμ σήμερα επικρατούν δύο τάσεις:
1.    Η Ανανεωτική: Δημιουργία εκσυγχρονισμένων ισλαμικών κρατών
                                (π.χ. Τουρκία, Αίγυπτος)
2.    Η Συντηρητική: Θεοκρατικά συστήματα(π.χ. Ιράν). Τονίζουν την ανωτερότητα
                                 του Ισλάμ, έναντι του δυτικού τρόπου ζωής.
Παράλληλα παρατηρείται:
·         Η εξάπλωση του Ισλάμ σε διάφορες περιοχές (π.χ. η παγκόσμια αναβίωση, τη δεκαετία του 60 , του μυστικισμού, άρα και του ισλαμικού Σουφισμού).
·         Η επιθυμία από διάφορες εθνικές ή φυλετικές ομάδες(π.χ. Μαύροι Αμερικής), να διαφοροποιηθούν από τα πρότυπα των δυτικών κοινωνιών ( π.χ. Μωχάμεντ Αλί, Μάλκομ Χ  κ.α.)


Δ. Ε. 30 ΤΟ ΙΣΛΑΜ (Α΄)
ΣΚΟΠΟΙ- ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ
Οι μαθητές:α) Να γνωρίσουν: 1) βασικές διδασκαλίες του Ισλάμ
                                                 2) τους κυριότερους σταθμούς στην πορεία του Ισλάμ.
                    β) Να αντιληφθούν τα ουσιώδη της λατρείας του Ισλάμ.                      
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΙΣΛΑΜ: Υποταγή στο θέλημα του Θεού. Αποτελεί μια θρησκεία αλλά ταυτόχρονα μια πολιτική, πολιτισμική, κοινωνική και ηθική πραγματικότητα.
α) Η προϊσλαμική θρησκεία στην Αραβία 
·         Συνδυασμός ανιμισμού(όλα τα όντα, φαινόμενα, είναι εμψυχωμένα με κάποιο πνεύμα που τα κατοικεί) και πολυθεϊσμού.
·         Λατρεία πνευμάτων (κατοικούν σε δέντρα και πηγές των οάσεων)
·         Λατρεία ιερών λίθων ( μεταδίδουν – μέσω της επαφής – δύναμη στους πιστούς)
·         Η Κάαμπα στη Μέκκα: Ιερό στο οποίο γίνονται ετήσια προσκυνήματα.
·         Ανώτερος θεός όλων ήταν ο Αλλάχ.

β) Μωάμεθ: Ο «προφήτης» των Αράβων
  Γεννήθηκε το 570 μ.Χ. Σε νεαρή ηλικία παντρεύτηκε την πλούσια χήρα Χαντίτζα.
  Σε ηλικία 40 ετών κλήθηκε από το θεό (μέσω του Αρχ. Γαβριήλ) στο προφητικό αξίωμα.
Το κήρυγμά του δεν έγινε δεκτό στη Μέκκα και αναγκάστηκε να πάει στη Μεδίνα.
Η μετάβαση από τη Μέκκα στη Μεδίνα (622μ.Χ.) ονομάζεται Εγίρα. ( Αφετηρία
      Μουσουλμανικού Ημερολογίου).
  630 μ. Χ. : Κατέλαβε τη Μέκκα
  632 μ. Χ. : Θάνατος του Μωάμεθ

γ) Το Κοράνιο και οι διδασκαλίες του
Κοράνιο: Περιέχει το λόγο του ίδιου του θεού (όπως αποκαλύφθηκε από τον Αρχ.
                 Γαβριήλ) 
                 Έχει τη θέση της απόλυτης αυθεντίας
                 Το περιεχόμενό του θεωρείται θείο και αλάθητο  
                 Είναι χωρισμένο σε 114 κεφ. Που ονομάζονται «σούρες» (=αποκαλύψεις)

Βασικές διδασκαλίες

1.    Ο Θεός είναι ένας, ο Αλλάχ, και ο Μωάμεθ είναι ο Προφήτης του
2.    Οι Άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ. Έργο τους είναι να εκτελούν τις εντολές του.
3.    Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ)
4.    Η ανταμοιβή συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή ( με απολαύσεις), ενώ η καταδίκη συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση.

δ) Οι «πέντε στύλοι» του Ισλάμ
Στύλοι: Τα θρησκευτικά καθήκοντα του μουσουλμάνου πιστού
1.    Η ομολογία της πίστης: «Δεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης του»
2.    Η προσευχή ( πέντε φορές την ημέρα)
3.    Η ελεημοσύνη των φτωχών
4.    Η νηστεία
5.    Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας
  Η θέση της γυναίκας στο Ισλάμ από πολλές απόψεις είναι κατώτερη του άνδρα.

Δ. Ε. 29 Ο ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΣ



Δ. Ε. 29 Ο ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΣ
ΣΚΟΠΟΙ- ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ
Οι μαθητές:α) Να πληροφορηθούν τα βασικά γνωρίσματα της θρησκείας των
                       Εβραίων.
                    β) Να παρακολουθήσουν την πορεία εξέλιξης του Ιουδαϊσμού.
                   γ) Να κατανοήσουν τη διαφοροποίηση του Ιουδαϊσμού από το
                       Χριστιανισμό.
                                                   ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

α) Βασικές διδασκαλίες του Ιουδαϊσμού

1.    Ο Θεός είναι ένας
2.    Ο Θεός είναι ο δημιουργός του παντός
3.    Ο κόσμος είναι πολύ καλός
4.    Ο άνθρωπος δημιουργείται ως μια ψυχοσωματική ενότητα. Δημιουργείται «κατ’ εικόνα και καθ΄ομοίωσιν» του Θεού. Η απόπειρα αυτοθεοποίησης του ανθρώπου οδηγεί στον αποχωρισμό από το Θεό ( πηγή ζωής) άρα στο θάνατο
5.    Ο Θεός σώζει
6.    Η σωτηρία συμβαίνει στο τέλος της ιστορίας

 β) Τα ιερά κείμενα                                                     

·         Η Εβραϊκή Βίβλος:24 επιμέρους βιβλία :    Πεντάτευχος, Προφήτες ,  Αγιόγραφα

·         Το Βαβυλωνιακό Ταλμούδ  (Υπόμνημα του έργου Μίσνα (2ος αι.) Αφορά στη λατρεία,στις γιορτές, στις σχέσεις των δύο φύλων, το δίκαιο)

γ) Η εξέλιξη του Ιουδαϊσμού στη μετά Χριστόν εποχή μέχρι σήμερα
 1. Μετά την καταστροφή (132μ.Χ.)Καταστολή της επανάστασης του Μπαρ Κοχμπά.
·     Μεγάλο μέρος Εβραίων κατέφυγε σε χώρες της Μεσογείου και στην Ευρώπη
·     Διώξεις από τη Δ. Ευρώπη, καταφυγή στην Α. Ευρώπη
·     Όσοι παρέμειναν, αναγκάστηκαν να ζουν σε γκέτο
2.      18ος αι. : Άρχισαν να συμμετέχουν στην πολιτιστική ζωή της Ευρώπης
    Μεταρρυθμισμένος Ιουδαϊσμός:Διαίρεση σε Μεταρρυθμισμένο και Ορθόδοξο
3.      19ος αι.(Η.Π.Α.) Συντηρητικός Ιουδαϊσμός:Κύριος κλάδος στις Η.Π.Α.
Σιωνισμός: Κίνημα που στόχευε στην δημιουργία κράτους στο Ισραήλ
δ) Η λατρευτική πράξη
Κέντρο Λατρείας: Η Συναγωγή
Λατρεία:  Τρεις βασικές ακολουθίες(πρωί, μεσημέρι, βράδυ) καθημερινά
Σάββατό: Η κυρίως λατρευτική μέρα του Ιουδαϊσμού
Ραβίνοι: Προΐστανται της λατρείας. Είναι θρησκευτικοί δάσκαλοι (όχι Ιερείς)

ε) Το Ιουδαϊκό έτος – Οι Γιορτές

 Σεληνιακό έτος. Αρχίζει στα τέλη Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου:  Γιορτή Νέου Έτους

  10 ημέρες μετά: Ημέρα της Εξιλέωσης (Μετάνοια)
  15 ημέρες μετά: Γιορτή της Σκηνοπηγίας (Διάβαση της Ερήμου)
  2 μήνες μετά: Χανουκά (Νίκη κατά των Σελευκιδών)
  Αρχές Άνοιξης: Πουρίμ (Γεγονότα του βιβλίου της Εσθήρ)
  Μάρτιος – Απρίλιος: Πάσχα (Πεσάχ = Διάβαση , έξοδος από την Αίγυπτο)
  Επτά Εβδομάδες μετά την 2η μέρα του Πάσχα: Πεντηκοστή ( Αποκάλυψη του Θεού στο Σινά)
  5 Εβδομάδες μετά την Πεντηκοστή: Τηρείται πένθος διάρκειας τριών εβδομάδων (σε 

ανάμνηση της καταστροφής των δύο ναών)